Luossabivdu fásta reaidduiguin sáhttá dušše dáhpáhuvvat Finnmárkkulága § 27 mielde maŋŋel go FeFo lea juolludan luossasaji. Buot gieldda luossasajit ođastuvvojit dábálaččat juohke goalmmát jagi, muhto rabas luossasajiid lea vejolaš ohcat ođasmahttinjagi olggobealde.
1. Ohcamuš
Ohcamušaid galgá sáddet elektrovnnalaš ohcanskoviin. Dan gávnnat fefo.no.
Ohcamuš fertet deavdit ollislaččat. Ohcamušat mat eai leat ollislaččat devdojuvvon, máhcahuvvojit dábálaččat ruovttoluotta ohccái. Ohccit geain ii leat interneahtta, dahje eará sivaid geažil eai sáhte ieža ohcat elektrovnnalaččat, bivdojuvvojit váldit oktavuođa FeFo:in.
2. Ohcamuša meannudeapmi
Ohcanáigemearri lea juovlamánu 1. beaivvi. Ohcamuš sáddejuvvo FeFo:i. Ohcamušat mat bohtet maŋŋá ohcanáigemeari muhto ovdal guovvamánu 1. beaivvi, meannuduvvojit čađat dassážii go juolludan- ja váiddaproseassa lea čađahuvvon.
3. Juolludaneavttut
Váldoeaktun dasa ahte oažžu luossasaji juolluduvvot lea ahte ohcci lea fásta ássi gielddas, gč. Finnmárkolága § 22 b. FeFo sáhttá dattege addit earáid go gieldda ássiid lobi bivdit, gč. § 25.
Dasa lassin ferte okta dáin eavttuin devdojuvvot:
a. Ohcci lea aktiivvalaš vuođđoealáhus(id) bargi. Vuođđoealáhus mearkkaša eanandoalu, boazodoalu, guolásteami ja rmeahccedoallu. Luossasajiid juohkin boazodolliide dahkko ovdamunit iežaset geasseorohagas. Seamma láhkai sáhttá geahčadit earáge báikkálaš ealáhusaid, earret eará turismma vuođđuduvvon doaimmaid. Dát guoská erenoamážit doppe gos juolludeapmi nanne ássanvuođu ekonomalaččat heajut guovlluin. Ohccit sáhttet oažžut gitta 3 oahpposaji Finnmárkuopmodagas, oktan priváhta sajiid.
b. Sáhttá juolludit earret eará sihkkarastit ássama olggobeale suohkaniin ja/dahje ekonomalaččat heajut suohkaniin mat leat mielde rekrutteremiin seailluhan dihte árbevieru. Rekrutterenbáiki sáhttá juolluduvvot ássi nuoraide vuollel 25 jagi. Luossasaji sáhttá juolludit ássiide, geat sáhttet dokumenteret oktavuođa mearraluossabivdui (maiddái veahkkin) ja geat háliidit seailluhit kultuvrra ja árbevieru. Oahppolágádusaide sáhttet juolluduvvot guokte luossasaji hárjehallanulbmiliidda. Ohccit sáhttet oažžut 2 oahpposaji oktan priváhta oahpposajiid.
4. Deattuhit fáktoraid vuoruheami ortnega mielde go gilvalit sajiid ovddas:
Vuolábealde leat vuoruhuvvon fáktorat mat deattuhuvvojit go gilvalit luossabivdosajiin:
a. Guhkesáigásaš bissovaš ansiennitehta / ovddeš geavaheapmi báikkis/báikkiin ohccis/bearrašis. Ealáhatoažžut fertejit goitge vuordit vuoruhuvvot aktiivvalaš fágaolbmuid maŋis, nu ahte guokte luossasaji bisuhuvvojit.
b. Ohcci oktavuohta vuođđoealáhusaide.
c. Mearkkašupmi ássamii guovllus.
d. Ohcci ássanbáiki – luossabivdoguovlluid lahkavuohta.
e. Ohcci ahki – mearkkašupmi rekrutteremii vuođđoealáhusaide ja mearraluossabivdui.
Dasa lassin deattuhuvvo dehálašvuohta sámi kultuvrii, jus buot eará áššit leat ovttaárvosaččat. Jus ii leat vejolaš earuhit ohcciid čuoggáid a vuođul. – omd., sáhttá lágiduvvot lotteriija. Ohccit geaidda ii juolluduvvo sadji gilvvu bokte, sáhttet ohcat eará, rabas sajiid Finnmárkuopmodagas ovdal cuoŋumánu 1. beaivvi.
Oahppoásahusat vuoruhuvvojit juohke gilvvus gaskal oahppoásahusaid ja eará ohcciid geat devdet erenoamášvuođamearrádusa.
5. Luossasajiid lohku
Juohke ohcci sáhttá eaiggáduššat gitta 3 luossasaji jus daid atnet váldoekonomalaš doaibman. Dát sisttisdoallá buot priváhta luossasajiid maid ohccis sáhttá leat.
Ealáhatolbmot, lámisolbmot ja earát erenoamášvuođamearrádusa vuođul sáhttet doalahit gitta guokte luossasaji, oktan priváhta sajiid..
6. Gii sáhttá geavahit luossasajiid
Ohcci sáhttá geavahit luossasaji.
Sáhttá geavahit bálkáhuvvon veahki, muhto son, geasa luossasadji lea juolluduvvon, galgá aktiivvalaččat oassálastit bivdui ja bajásdoallat fatnasa ja dan geavaheami oppa áigge. Ii leat lohpi vuovdit dahje loatnat.
Jos eaiggát jápmá, de bearaš sáhttá joatkit bivddu luossasajiin(-báikkiin) dálá juolludanáigodaga. Dieđiheapmi dán birra ferte addot FeFo:i.
7. Raporteren
Kopiija bivdogirjjis ferte sáddejuvvot FeFo:i. Dieđihanáigemearri lea borgemánu 31. beaivve.
8. Reguleremat
FeFo sáhttá dárbbu mielde bidjat johtui kvohtaid das man ollu luossa lea lohpi bivdit. Go álggahit kvohtaid, de galgá beaivválaččat bivdoraporteret. FeFo sáhttá maid heaittihit guolásteami jus báikkálaš kvohta lea váldon dahje go máddodatdilli gáibida dan. FeFo sáhttá maid gáibidit gaskaboddosaš raporterema.
9. Rihkkun
Luossabáiki lobihis geavaheapmi dahje dáid njuolggadusaid, šiehtadusa dahje almmolaš njuolggadusaid rihkkun sáhttá mielddisbuktit konfiskerema, bálvalusmávssu, olggušteami ja/dahje politiijaalmmuheami.
10. Báiki ja gaskka luossasajiid gaskkas
Juolluduvvon luossasadji galgá leat nu stuoris go almmolaš njuolggadusat dohkkehit.
11. Juolludanáigi
Buot luossasajit gielddain galget ođastuvvot seamma jagi, juohke goalmmát jagi. Danne sáhttá juolludanáigi rievdat, 1-3 jagi áigodagain, nu ahte buot luossasajit muhtun gielddas ođastuvvojit juohke goalmmát jagi.
12. Konfiskeren
Juolluduvvon luossasajit mat eai geavahuvvo juolludanáigodagas sáhttet massit, dahje eai sáhte ođastuvvot čuovvovaš juolludemiin.
Luossasajit mat geavahuvvojit njuolggadusaid rihkkumiin dahje eai máksojuvvo, sáhttet konfiskerejuvvot. Konfiskerejuvvon sajit sáhttet juolluduvvot eará ohcciide.
13. Sierralohpi
Jus leat erenoamáš ákkat, de sáhttá FeFo juolludit luossasajiid eavttuiguin mat spiehkastit njuolggadusain.
Reviderejuvvon 25.02.2025.