Ássit Finnmárkkus
Mii ávžžuhit viežžat nuvttá oaggunkoartta Natureit siiddus Finnmárkku ássiid várás , buoridan dihte min diehtovuođu. 

Finnmárkku ássit oggot nuvttá.  Earret go Čábardasjogas mai Guovdageainnu JFF lihttoláigoha. Guovdageainnu JFF vuovda oaggunkoarttaid Čábardsjohkii Natureit siiddus. 

Báhčaveaijogas ferte dus oaggunkoarta, dat lea nuvttá ássiide Finnmárkkus. Oaggut Báhčaveajijogas lea dušše lohpi Norgga ássiide.

Studeanttat, bahtareaddjit gaskaboddosaš orrumiin ja suodjalusgeatnegahtton soalddáhat Finnmárkus adnojit ássin dan suohkanis, gos leat lohkamin/orrumin/bálváleamin.

Galledeaddjit
Buot galledeaddjit  badjel 16 jagi galget viežžat oaggunkoartta.  Galledeaddjit gaskkal 16 ja 20 jagi vižžet nuvttá nuoraidkoartta. Earát, maid pensionisttat, mákset dábálaš hatti. Bearaškoarta gusto náittosguimmiide, ássanguimmiide ja mánáide vuollel 20 jagi.

Oaggunkoarta galgá álo leat mielde ja čájehuvvot dárkkisteami oktavuođas. Koarta sáhttá čájehuvvot telefovnna bokte (PDF dahje printscreen). Buohkat galget rapporteret sállaša. Buorit sálašraporttat buoridit diehtovuođumet sáivaguolleresurssaid hálddašeapmái.

Oaggunkoarttaid ja háttiid gávnnat Natureit siiddus. 

Beaivekoarta doibmiibiddjo go máksojuvvom ja lea gustováš dan dáhtona go lea doibmibiddjon.

Áigodatkoarta galgá doibmiibiddjot ovdal go guolásteapmi álggahuvvo, ja sálaš raporterejuvvo go tuvra nohká. Mobiilaáppa Natureit álkidahttá guolásteami aktiverema ja raporterema. Oza Natureit Google Play:s dahje Appstore:s, ja installere áppa. Jus dus ii leat geavaheaddji Natureit siiddus fertet rahkadit dan.  Koarttanummar ja čoavddasátni mii gávdno guolástankoarttas ii doaimma sisaloggemii appas. 

 Logge sisa NatureIT siidui doibmiibidjat koartta ja raporteret sállašakoarttanummariin čoavddasániin mii gávdno guolástankoartta olgešbealde.

Guolástankoartta sáhtát doibmiibidjat SMS bokte. Sádde <fefofiske> sátnegaska <fiskesone> nummarii 1963. Omd. ná: “fefofiske SVA51” 1963:i. Guolástankoarta dasto doibmiibiddjo seammá beaivvi go SMS sáddejuvvo.

Vaikko koarta lea doibmiibiddjon dihto bivdosaji várás, de dat gusto muđuid ge Finnmárkkuopmodahkii. Bivdosadji sáhttá rievdaduvvot go buvttát sálašraporttat.

Fuomáš ahte sierra njuolggadusat gustojit Nieidagoržži bivdosadjái (čilgejuvvo dás vuollelis).

Guolástanneavvut, fatnasat ja eará biergasat mat sáhttet njoammudit, galget goikaduvvot dahje desinfiserejuvvot ovdal go sirdojuvvojit eará čázádagaide dahje seammá čázádaga eará osiide.

• Ale sirdde dahje luoitte guliid lobi haga
• Ale basa dahje čolle guoli eará čázádagas go mas goddujuvvui.
• Ale sirdde neavvuid ođđa čázádagaide ovdal go leat goikadan ja desinfiseren daid.
• Ale leike čázi eará čázádahkii go mas lea vižžojuvvon.

Guolásteaddjis lea persovnnalaš ovddasvástádus ahte su biergasiid mielde ii čuovo njoammun. FeFo ii gáibit desinfiserenduođaštusa sáivaguolásteami várás.

Fina desinfiserenstašuvnnas sihkkarastin dihte ahte du biergasat eai njuommut. Don sáhtát maid oastit desinfiserengolgosa Virkon S ja ieš desinfiseret guolástanneavvuidat. 

Nieidagorži oktan jogaiguin Guovdageainnu eatnu, Mázejohka ja Láhpojohka leat sirrejuvvon sierra guolástanguovlun.

Nieidagoržži guolástanguovllus gáibiduvvo sierra guolástankoarta. 

Oaggut Norgga bealde Báhčeveajijogas lea dušše lohpi Norgga ássiide.

Áimmahuššan dihte Báhčeveaijoga stuoradápmoga, leat ásahuvvon sierra sierra guolástannjuolggadusat:

• Buohkat geat bivdet Báhčeveaijoga geatnegahttojuvvojit guolástankoartta oastit ja sállaša raporteret. 
• Ráfáidahttinavádat čakčamánu 15 b. rájes gitta golggotmánu 31 b. rádjai. 
• Dápmoha unnimus mihttu 30 centti
• Ávžžuhus váldit DNA-iskkosiid guolis ja addit daid NIBIO Svanhovdii.

Buohkat sáhttet oaggut stákkuin ja giehtasiimmain. Buot jávrriin sáhttá maid bivdit ohteriin.

Guolásteapmi sniiggáriin ja liinnain:

• Juohke guolásteaddji sáhttá bivdit gitta logiin vuokkain fierbmerádjeguovlluid siste (Lovdata)
• Guovlluin gos ii leat fierpmigáržžádus, ii leat bajit radja das galliin vuokkain juohkehaš oažžu bivdit.

Anadroma čázádagain gustojit sáivaguliide ge njuolggadusat neavvuid geavaheamis, bivdináiggis ja ráfáiduhttinsajiin, seammá ládje go anadroma guliide. (Google maps)

Sáivaguliid lea lohpi bivdit birra jagi.

Ii leat lohpi geavahit ealli guolli seaktin. Jápmán guolli sáhttá geavahuvvot dan čázádagas gos lea goddon.

Áiggut go guolástit mohtorfatnasis? Suohkanat sáhttet mearridit sierra láhkanjuolggadusaid jávrriid ja čázádagaid mohtorjohtolaga várás. Dárkkis njuolggadusaid dan suohkanis gos áiggut guolástit. 

Finnmárkku ássit sáhttet fierbmut ja oaggut eará ávdnasiiguin. Fierbmunnjuolggadusaid gávnnat láhkaasahusas (Lovdata).

Álttá ja Guovdageainnu (lovdata) suohkaniidda gustojit sierra fierbmunláhkanjuolggadusat.

FeFo lea vuođđoeaiggát ja hálddaša sullii 95 proseantta Finnmárkku eatnamiin ja váldooasi sáivaguolásteamis. Min guolástankoarta gusto dušše Finnmárkkuopmodagas. Oza ieš dieđuid doppe gos leat priváhta eatnamat. Opmodatrájáid gávnnat neahttasiiddus nordatlas.no ja seeiendom.kartverket.no. 

It dárbbaš máksit stáhta guolásteaddjidivada go áiggut bivdit sáivaguliid. Stáhta guolásteaddjidivat dárbbašuvvo dušše dalle go áiggut bivdit anadroma guollenáliid (luosa, guvžžá ja vallasa) čázádagain dahje čuožžu bivdoneavvuin mearas.

Ii leat gáibadus máksit guolásteaddjidivada go oakkut jieŋa alde čázadagain gos leat anadroma guollešlajat. 

FeFo lihttoláigoha jávrriid/-čázádagaid čázádaga ovttastusaide ja servviide Finnmárkkus.  Lihttoláigoheaddjis lea áidnariekti fierbmut lihttoláigohuvvon čázádagain. 

Buohkain lea riekti oaggut stákkuin ja giehtasiimmain lihttoláigohuvvon jávrriin. Erohus lea Čábardašjohka Guovdageainnus. Guovdageainnu bivdi- ja guollebivdisearvi lihttoláigoha joga, ja doppe gustojit sierra njuolggadusat ja guolástankoarttat.

Áigu go du searvi ohcat lihttoláigohit jávrri? Njuolggadusaid gávnnat sáivaguollebivddu njuolggadusaid čuoggáin 4 ja 5 gávnnat eavttuid. (PDF, 175 kB) 

Skovi gávnnat neahttasiiddus.

Sáivaguolásteami várás Finnmárkkuopmodagas gaskal njukčamánu 15. beaivvi ja geassemánu 15. beaivvi gáibiduvvo ahte lea ássančujuhus Norggas.

• Finnmárkkuopmodaga njuolggadusat sáivaguolásteami várás (PDF, 175 kB)
• Luossa- ja sáivaguolleláhka
• Sáivaguliid fierbmuma njuolggadusat jna., Finnmárkkus
• Sáivaguliid fierbmuma njuolggadusat jna., Álttá suohkanis, Finnmárkkus
• Sáivaguliid fierbmuma njuolggadusat, Guovdageainnu suohkanis, Finnmárkkus
• Láhkaásahus oaggut luossa, valas ja guvža čázadagain Finnmárkkus
• Mohtorjohtolatláhka