Riekteášši lea gaskal guovtti joavkku Kárášjogas ovtta bealde ja Finnmarkseiendommen-Finnmárkuopmodat (FeFo), mii dál oamasta ja hálddaša eatnamiid finnmárkolaččaid ovddas, nuppi bealde.
Eanan lea 5 209 km2, mii dahká Kárášjoga Norgga nubbin stuorámus gieldan maŋŋel Guovdageainnu (9 704 km2).
Jus meahcceduopmostuolu duopmu bissu, de masset badjel 95 prosentta Finnmárkku álbmogis vuoigatvuođaid luondduriggodagaide 10,7 proseantta Finnmárkku eatnamiin.
Kárášjoga bealistis sáhttá hálddašit eatnamiid ieš ja šaddá Norgga goalmmát stuorámus eanaeaiggádin maŋŋá Statskog (60 000 km2) ja FeFo (46 655 km2).
Alimusriekti galgá cealkit oaivilis áššái gustovaš našuvnnalaš rievtti vuođul.
Dát leat oasálaččat
Karasjoga Samiid Searvi - Karasjok Sameforening ja earát
Báikkálaš sámesearvi mii lea čadnon Norgga Sámiid Riikasearvái (NSR) ovttas earret eará Kárášjoga gielddain (Bb), muhtin báikkalaš searvvit ja priváhtaolbmot.
Guttorm-joavku ja earát
Priváhtaolbmuid joavku ovttas orohagain 13 ja 16 geat lohket iežaset ovddastit sámi sogalaččaid Kárášjogas.
Finnmarkseiendommen - Finnmárkkuopmodat (FeFo)
FeFo eaiggáduššá measta olles Finnmárkku ja finnmárkolaččat fas eaiggáduššet FeFo Finnmárkku fylkkadikki ja Sámedikki nammadan stivrrain, main goappásge leat golbma stivralahtu. Go oktage gáibida opmodaga dahje eará vuoigatvuođaid, de mii ovddastit finnmárkulaččaid ja eanáš fylkka sápmelaččaid riekteproseassas (Finnmárkuláhka § 34). Odne hálddaša FeFo buot luondduvalljodagaid nugo bivddu, guolásteami, eatnamiid ja lea sámi eanavuoigatvuođaid institušonaliseren Finnmárkkus.
Dat leat gáibádusat
Karasjoga Samiid Searvi - Karasjok Sameforening ja earát gáibdit eaiggáduššat Kárášjoga eatnamiid. Vuoigatvuođat galget gullat sidjiide geat áiggis áigái orrot gielddas.
Guttorm-joavku ja earát gáibidit ahte sámi sogat okto galget eaiggaduššat Kárášjoga eatnamiid.
Duogaš
Geassemánu 17. beaivvi 2005 mearridii Stuoradiggi Finnmárkkulága ja finnmárkolaččat šadde eanáeaiggádin suoidnemánu 1. beaivvi 2006. Eanaeaiggátorgána Finnmarkseiendommen-Finnmárkuopmodat (FeFo) ásahuvvui ja válddii badjelasas sullii 95 proseantta fylkka eatnamiin.
Finnmárkku vuoigatvuođat kártejuvvojit
Njukčamánu 14. b. 2008 nammadii Gonagas stáhtaráđis Finnmárkkukomišuvnna Finnmárkkulága vuođul. Komišuvdna galgá kártet vuoigatvuođaid geavahan- ja eaiggátvuoigatvuođaid Finnmárkkus guhkesáiggi geavaheami vuođul.
2014:s ásahuvvui meahcceduopmostuollu gieđahallat Finnmárkkukomišuvnna áššiid.
Finnmárkku vuoigatvuođakártema ulbmil lea leat gárvvis 2032:s.
Dán oaivvilda FeFo
Sámi álbmot ja eará finnmárkulaččat leat ovttas geavahan olles Finnmárkku, maiddái Kárášjoga. Finnmárkkukomišuvdna háddje dán oktasašvuođa almmá makkárge historjjálaš vuođu haga, ja dahká dahkkojuvvon ráji rittu ja siseatnama gaskka.
Juo 1700-logu álggu rájes barge sis-Finnmárkku olbmot vuotnabivdduin, ja boazodoallu lonuhallojuvvui gaskal mearragátti ja siseatnama. Seammás lassánii Kárášjoga geavaheapmi rittuguovllu (Áltá, Davvesiida ja Porsáŋgu) boazodoalus. Sii geat orro girkobáikkis ledje kveanat. Čuoččuhus ahte Ávjovári álbmot ledje oktoráđđejeaddji lea boastut.
Kárášjoga álbmogis leat nana geavahanvuoigatvuođat dološ áiggi rájes geavaheami bokte, muhto sii eai leat goassege doaibman eanaeaiggádin. Áidna gii lea leamaš eanaeaiggádin lea stáhta.
Dat ahte boazodoallu dál jođihuvvo sis Finnmárkkus, ii leat boares doallovieruid geažil - muhto 1854 lága geažil, mii gáibidii ahte boazoeaiggádat galget orrut dan gielddas gos sis leat dálveguohtumat.
Finnmárkkukomišuvdna juohká Finnmárkku sámi álbmoga boasttu historjjálaš vuođu alde. Fylkka sámi álbmoga searvevuođajurdda jávká.
Finnmárkkuláhka sihkkarastá sámi álbmoga eanavuoigatvuođaid miehtá Finnmárkku, maiddái Kárášjogas ja lea sámi vuoigatvuođaid goziheapmi ILO-soahpamuša 169 olis.
Dieđut FeFo birra
Bargit: 41
Stivra: Finnmárkku fylkkádiggi ja Sámediggi (golbma goappáge)
Gávpejohtu: 75 mill. (2022)
Badjelbáza: 2,2 mill. (2022)
Rolla dikkis: Lága bokte geatnegahtton leat bealálažžan Finnmárkku bealis.
Direktevra: Jan Olli
Telefovdna: 95 82 02 86
E-poasta: jll@fefo.no
Preassagovat Flickr:iis
Dieđut Finnmárkkuopmodaga birra
Eatnamat: 46.655 km2 (sullii 95 proseanta Finnmárkku fylkkás)
Ássit: 74 112 (2023)
Luondduresursat:
- 670 ealgga registrerejuvvon njeidon 2022:s
- 755 966 dekar buvttadeaddji vuovdi (2021)
- 40 000 km2 bivdoguovllut
- 3809 jávrrit mat leat stuorat go 100 dekara
- sullii 70 luossajoga
- 50 čievravieččahaga
- 22 čáhcedoaimmahagat
- 5 bieggafápmorusttega
- 2 meahcceloddeguovllu (Kárášjohka ja Báhčaveadji)
Dieđut Kárášjoga gieldda birra
Eatnamat: 5 209 km2 - 10,7 % Finnmárkku fylkkas
Ássit: 2584 (2022) - 3,5 % Finnmárkku álbmogis
Luondduresursat:
- 140 ealgga registerejuvvon njeidon 2022:s – 18 % buot njeidon ealggain Finnmárkkus seamma jagi
- 1285 rievssaha registerejuvvon báhčan 2022:s – 14,5 % buot Finnmárkku báhččon rievssahiin seamma jagi
- 259 jávrri stuorat go 100 dekara - 6,8 % Finnmárkku buohtastahtin jávrriin
- 319 633 dekar buvttadeaddji vuovdi - 32 % Finnmárku eanemus buvttadeaddji vuovdi
- 580 eanáláigoáiehtadusa - 4,8 % buot láigošiehtadusain FeFo-opmodagas
- Okta guoktásis meacceloddeguovlluin Finnmárkus
- Okta mássavieččahat (Dilljohka mássavieččahat)
FeFo gálvojohtu Kárášjoga gielddas 2023:s lei sullii 3,5 miljovnna ovdal vearu.
Loga maid gažaldagat ja vástádusat Kárášjoga ášši birra.
Mii leat olámuttus diggeáššis - gulahala čuovvovaš gulahallandieđuid vuođul.
Preassagovaid vieččát Flickr:is